مطهر بن طاهر مقدسى:

گويند معتدلترين و با صفاترين و بهترين بخشهاى زمين ايرانشهر است و همان است كه به اقليم بابل معروف است: درازاى آن ميان رودخانه بلخ تا رودخانه فرات و پهناى آن ميان درياى غابسكين (آبسكون) تا درياى فارس و يمن و سپس به طرف مكران و كابل و طخارستان و منتهاى آذربايجان است و آنجا برگزيده بخشهاى زمين و ناف زمين است، به علت اعتدال رنگ مردم آن و استواى پيكرهاشان و سلامت خردهاشان. زيرا كه ايشان از سرخى روميان و بدخويى تركان و زشتى چينيان و كوتاه بالايى يأجوج و مأجوج و سياهى حبشيان و ناباندامى زنگيان بر كنار بودهاند و از همين روى به نام ايرانشهر خوانده شده، يعنى قلب شهرها و ايران به زبان اهل بابل- در باستان- به معنى دل و قلب است . ايرانشهر، سرزمين فرزانگان و دانشوران است و ايشان بخشنده و بخشاينده و با تميز و هوشمندند و هر خوى نيكى را كه ديگر مردمان جهان از دست دادهاند، اينان دارا هستند.
در شناخت اين سرزمين، همين بس كه هيچ كس از جاى ديگر بدانجا نمىآيد، يا آورده نمىشود، مگر آنكه ديگر در دلش شوق بازگشت به محل خويش نيست تا بدانجا بازگردد، در صورتى كه وضع آن سرزمينهاى ديگر بدين گونه نيست.